(علوم هشتم)

  موج: هرگونه آشفتگی در یک محیط کشسان را موج می گویند.

 انواع موج 1- مکانیکی 2- الکترومغناطیس

 موج مکانیکی در اثر ضربه بوجود می اید برای انتشار نیاز به ماده دارد از خلاءعبور نمی کند.

  صوت موج دریا

  موج الکترومغناطیسی در اثر حرکت الکترون در میدان مغنا طیسی بوجود می ایدباسرعت زیاد متشرشود نیاز ب مولکل ماده ندارد مانند نورامواج رادیویی شعه ایکس

  فکر کنید (صفحه 128)

 حرکت عقربه ساعت  حرکت – حرکت بال حشرات و پرندگان  - جذر ومد- حرکت فنر وا ونگ ، تناوبی است که در زمان های مساوی تکرار می شود.

 به حرکت مستقیم آونگ وفنر که تکرار می شود حرکت نوسانی می گویند.

 آزماش کنید (صفحه 129)

 هر گاه زمان نوسان  آزمایش را  بر تعداد نوسان تقسیم کنیم دوره یا زمان یک نوسان بدست می اید در ازمایش  اونگ باید بدانیم که اگر طول نخ یک متر باشد وجاذبه هم8/ 9 باشد زمان یک نوسان یک ثا نیه بدست می اید دوره در یک آونگ به جرم وشکل ان ربطی ندارد  وبه طول وجاذبه مربوط می شود.

 در یک فنر دوره وزمان یک نوسان به جرم و سختی فنر مربوط می شود.

 خود را بیازمایید (صفحه 131)

 دوره برابر با یک تقسیم بر 40 که برابر 025/0ثانیه می باشد.

 آزمایش کنید (صفحه 132)

  اگر جهت انتشار بر جهت ارتعاش  عمود می باشد نوع موج عرضی می باشد.مانند فر کشیده شد وامواج الکترمغناطیس اگر جهت انتشار موج باراستای ارتعاش  یکی  می باشد نوع موج طولی می باشد.مانند فنرفشرده شده . صوت . بارش باران وموج آن در اب  از نوع عرضی می باشد جهت انتشار بر جهت ارتعاش عمود می باشد.

 خود را بیازمایید

 برای بدست آوردن سرعت موج باید بسامد را در طول موج برحسب متر ضرب کرد  3*1= 3 متر بر ثانیه

 فعالیت (صفحه 134)

 موج دارای انرژی است مقداراز این انرژی به دست منتقل شده وبقیه ی این موج می تواند برگردد.

 فعالیت (صفحه 135)

 یک تلفن همراه را زیر در پوشی قرار داده وهوای زیر ان را تخلیه می کنیم تلفن را به صدا در می آوریم صدای حاصل از درپوش خارج نمی شود.

 فکر کنید (صفحه 137)

 بیشترین طول موج مربوط به امواج رادیویی است وکمترین آن مربوط به اشعه گاما ست.

 ب- هر چه بسامد موج الکترومغناطیس که دارای سرعت یکسانی هستند انژی موج بیشتر دارد انرژی وقدرت نفوذ اسعه گاما بیشتر است.

 پ- بسامد نور ابی بیشتر از نور قرمز است

 ***

 در این فرها موج ایجاد شده دارای بسامد شیبه امواج رادار داشته این امواج دارای انرژی هستند مولکول های غذا واب این انرژی را جذب کرده وبا ارتعاش وتولید گرما غذا می پزد.

 *بیشتر بدانید*

 هرچه جسم سریع تر نوسان کند بسامد ان بیشتر صدا زیر تر خواهد داشت.

  هر چه طول خط کش برای ارتعاش بیشتر باشد بسامد آن کمتر وصدا بم تر خواهد بود هرچه طول کمتر باشد بسامد بیشتر وصدا زیر تر خواهد بود.

مقدمه

عدسیها همانند آینه‌ها دارای تصاویر حقیقی و مجازی هستند، این تصاویر از پرتو های همگرا شونده و واگرا شونده بازتابی ایجاد می‌شود. بر خلاف آینه‌ها در عدسیها عبور نور نیز مطرح است و تصاویر ممکن است در پشت و جلوی عدسی شکل گیرد. عدسیهایی که ضخامت قسمتهای کناریش بزرگتر باشد، پرتو های موازی را همگرا می‌کند و عدسی محدب نام دارد، که دارای فاصله کانونی مثبت می‌باشد. بر خلاف آینه‌ها دارای دو کانون در فضاهای جلو و پشت عدسی می‌باشند ، عدسیهایی که ضخامت قسمت محوری آنها کمتر از ضخامت قسمت کناری باشد، پرتوهای موازی را از هم باز می‌کنند و دارای فاصله کانونی منفی هستند و عدسی مقعر نام دارند، که اینها نیز دارای دو کانونی در فضای جسم و تصویر هستند.

انواع عدسی

عدسی محدب (کوژ)

عدسیهایی که نور را همگرا می‌کنند و جهت تصویر سازی حقیقی و نیز همگرا نمودن پرتوهای تابشی از نقاط دور مانند پرتوهای ستارگان مورد استفاده قرار می‌گیرند.

عدسی مقعر (کاو)

این عدسیها نور را واگرا می کنند و جهت واگرا نمودن نورها و اصلاح برخی سیستمها که نیاز به واگرایی نور را دارد از جمله چشم مورد استفاده واقع می‌شوند.

قواعد نحوه رسم پرتو در عدسیها

اکثر قواعد همانند آینه‌هاست و در حالت کلی عمده‌ترین آنها که پرتو های خاصی را شامل می‌شود عبارتند از:

1. پرتوی موازی با محور نوری بعد از برخورد به عدسی و عبور از آن ، از نقطه کانون می‌گذرد که فاصله آن از رأس عدسی f است.

1. پرتوهای عبوری از کانون عدسی بعد از شکست در آن به موازات محور نوری خواهد بود.

2. پرتو نوری عبوری از رأس عدسی بدون شکست از آن رد می‌شود.

3. همواره شیئی نوری در سمت چپ عدسی قرار داده می‌شود و نور از چپ به راست بر عدسی می‌تابد و در عدسیها بر عکس آینه‌ها ردیابی پرتویی (ترسیم پرتو) برای نور عبوری (شکستی) صورت می‌گیرد.

4. فضای سمت چپ عدسی فضای جسم و فضای سمت راست عدسی فضای تصویر می‌باشد که جسم موجود در سمت چپ (فضای جسم) را جسم حقیقی و جسم موجود در سمت راست (فضای تصویر) را جسم مجازی گویند. که وجود خارجی ندارد و نیز تصویر در فضای تصویر حقیقی و تصویر در فضای جسم مجازی می‌باشد.

عدسیهای مرکب

1. عدسی کوژ - تخت: آنچنان عدسی است که یک طرف آن کوژ و یک طرف آن تخت می‌باشد.

2. عدسی دو کوژ: آنچنان عدسی است که هر دو طرف آن کوژ می‌باشد.

3. عدسی هلالی (محدب): آنچنان عدسی است که یک یک طرف آن کوژ و طرف دیگرش کاو باشد.

4. عدسی تخت - کاو: آنچنان عدسی است که یک طرف آن کاو و طرف دیگرش تخت باشد.

5. عدسی دو کاو: آنچنان عدسی است که هر دو طرف آن کاو باشد.

6. عدسی هلالی (مقعر): آنچنان عدسی است که یک طرف آن کوژ و طرف دیگرش کاو باشد.

عدسیهای هلالی دو نوعند، یکی آن است که کناره هایش نازک و مرکزش ضخیم است و دیگری دارای کناره‌های ضخیم و مرکز نازکی می‌باشد، یعنی اولی خاصیت همگرایی و دومی خاصیت واگرایی نور را دارد.

دستگاههای نوری شامل عدسیها

اکثر دستگاههای نوری شامل دو نوع عدسی می‌باشند که یکی را که نور اول بر آن می‌تابد و در ورودی دستگاه کار گذاشته می‌شود عدسی شیئی و دومی را که در خروجی دستگاه قرار دارد و نور از آن خارج می‌شود عدسی چشمی گویند. از جمله از این دستگاهها میکروسکوپ نوری - زیر دریایی - میکروسکوپ پلاریزان - دوربینهای دو چشمی - دوربینها - انواع عینکها و ... را می‌توان نام برد.

عیوب عدسیها

عدسیها به لحاظ داشتن ضخامت زیاد و ناخالصیها دارای ابیراهیهایی هستند که در سیستم اعوجاج ایجاد می‌کنند و وضوح تصویر حاصل از دستگاه نوری را به هم می‌زنند. از جمله از این ابیراهیها عبارتند از:

1. ابیراهی رنگی: علاوه از بهم زدن وضوح و کیفیت تصویر رنگ آنرا هم بهم می زند و تا حدی آن را از حالت طبیعی خارج می کند که اینها هم به دو دسته ابیراهی رنگی طولی و عرضی تقسیم می‌شوند.

2. ابیراهی اعوجاج: تصویر هندسه واقعی خود را پیدا نمی‌کند و قسمتهای مختلف عدسی که دارای ضخامتهای متفاوتی است، در میزان انحراف پرتوهای تابشی به یک مقدار عمل نمی‌کند و انحراف یکنواخت نبوده و تصویراز وضوح می‌افتد، که این ابیراهی نیز به دو دسته اعوجاج بشکه‌ای و اعوجاج بالشی تقسیم می‌شود.

برخی ابیراهیهای دیگری مانند ابیراهی کروی که انحراف پرتو از کانون عدسی را سبب می‌شود، وجود دارند که بوسیله ساخت عدسیهای مرکب با هندسه ویژه این ابیراهیها اصلاح می‌شوند.

عدسیهای غیر کروی

برخی دستگاههای اپتیکی به لحاظ محدودیت در طراحی و سایر محدودیتها و ماهیت دستگاه عدسیهای غیر کروی را لازم دارند که جهت ایفای نقش در ْآن سیستمها ساخته شده اند.

بدون شک همه ما هر روز با آینه سر و کار داریم و از آن استفاده می‌کنیم. اما آیا تا کنون از خود پرسیده‌ایم که آینه چگونه بوجود آمده است؟! چگونه به تکامل رسیده است؟! و چه نقشی را در زندگی و دنیای پیشرفته امروزی بازی می‌کند؟!

بقیه در ادامه مطلب

ریشه لغوی

سنگ شناسی رسوبی از دو کلمه Sedimentary به معنی رسوبی و Petrology به معنی سنگ شناسی گرفته شده است.

 بقیه در ادامه مطلب...

 ریشه لغوی

واژه دگرگونی ، که از کلمه لاتین Metamorphic به معنای تغییر شکل گرفته شده است، به این اشاره دارد که سنگ اولیه ، شکل اصلی خود را تغییر داده و به شکل جدید در آمده است.

 متن کامل در ادامه مطلب...

ریشه لغوی

سنگهای آذرین ، Igneous rocks نام خود را از واژه Ignis گرفته‌اند که در لاتین به معنای \"آتش\" است.
 

بقیه در ادامه مطلب...

 معدن
عبارت است از محل پیدایش طبیعی یک ماده معدنی (فلزی یا غیرفلزی) که مورد اکتشاف و بهره برداری قرار گرفته است، ومعادل لاتین آن (Mine) میباشد.

تاریخچه
بهره برداری وکشف معادن و ذوب سنگ معدنها و استخراج فلزات از آنها به دوران باستان برمی گردد در مورد مس بعضی از باستان شناسان معتقدند که اولین بار مس در ایران شناخته و مورد استفاده قرار گرفته است. نمونه هایی ازسنگ معدن یافت شده در تل ابلیس در کرمان در حدود ۶۰۰۰ سال قدمت دارند. کهن ترین منطقه ای که آثار ذوب مس در آنجا به دست آمده در سیلک کاشان است. که قدیمی تر از تل ابلیس کرمان است.
مقدمه
سرزمین ما ایران به لحاظ داشتن پوسته ای ناهمگن وتاثیر حوادث مختلف زمین شناسی در شکل گیری آن، از نظر مواد معدنی، سرشار است چرا که تقریبا از تمامی مواد معدنی دنیا برخوردار است.

کانسارهای مهم ایران

کانسارهای مس
ایران به لحاظ مس از پتانسیل معدنی بسیار خوبی برخوردار است.  از مهمترین این کانسارها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
مس سرچشمه:
معدن مس  سرچشمه در ۵۰ کیلومتری جنوب شهرستان رفسنجان واقع شده است.  میزان ذخیره قطعی تا سال ۱۹۷۵ بالغ بر ۴۵۰ میلیون تن با عیار ۱۲/۱ درصد که تا یک میلیارد تن تخمین زده شده است. میزان ۹۲ میلیون تن ذخیره غنی شده با عیار متوسط ۹۹/۱ درصد نیز گزارش شده است. علاوه بر مس، عناصر مولیبدن، طلا ونقره این سیستم قابل ت.وجه است. عیار مولیبدن ۰۳/۰ درصد نقره ۱۰ گرم در تن و طلا ۳/۰ گرم در تن است.
کانسارهای سرب و روی:
در منطقه غرب ایران مرکزی، در حدود ۱۷۰ آثار کانی سازی مربوط به عناصر Pb- Zn- Fe- Ba از دوره کرتاسه تحتانی گزارش شده است که احتمالا همگی از نوع استراتی باند هستند و عبارتند از:
معدن سرب و روی انگوران
معدن سرب و روی انگوران در ۱۱۰ کیلومتری غرب شهرستان زنجام و در حومه ده دندی انگوران قرار دارد. ذخیره نوع توده ای در آهک و دولومیت قرار دارد. ذخیره قطعی این کانسار ۹ میلیون تن و ذخیره احتمالی آن ۱۳ میلیون تن گزارش شده است. عیار روی ۲۵ تا ۳۰ درصد و سرب ۳ تا ۶ درصد است.
معادن سرب و روی ایران کوه- کوشک و… از دیکر معادن مهم این کانسار هستند.
کانسارهای کرومیت
معادن فعال کرومیت در استانهای هرمزگان، کرمان وخراسان واقع شده اند. که بزرگترین آنها معدن کرومیت آسمینون واقع در استان هرمزگان در ۱۶۵ کیلومتری شمالی بندرعباس قرار دارد. و ذخیره قطعی آن ۰۰۰/۵۰۰/۳ و استخراج سالیانه آن ۰۰۰/۳۵تن است.
کانسارهای آهن ایران
کانسارهای آهن کشف شده ایران در استانهای یزد، خراسان، کرمان و استان مرکزی واقع شده اند. میزان ذخیره قطعی این کانسارها ۸/۱ میلیارد تن گزارش شده که بیش از ۹۰ درصد آن از نوع آذرین و اسکارن است.
کانسارهای آهن ناحیه زرند- بافق- ساغند:
مهمترین کانسارهای آهن کشف شده ایران در این ناحیه واقع شده اند. معادن مهم آهن این منطقه عبارتند از: چغارت، سه چاهون، چادرملو، زرند و چاه گز چندمنطقه که مراحل اکتشاف را می گذرانند عبارتند از میشروان، آنومالی شمالی، آنومالی B و ناریگان.

کانسارهای فسفات ایران
کانسارهای فسفات ایران از نظر سنی از جدید به قدیم به صورت زیر است:
• کانسارهای فسفات زون زاگرس (استانهای لرستان- خوزستان- فارس)
• کانسارهای فسفاته در البرز مرکزی و آذربایجان

معادن منگنز و خاک سرخ:
معادن منگنز فعال ایران در استانهای تهران، اصفهان ومرکزی واقع شده اند. میزان ذخیره قعی واحتمالی معادن منگنز فعال حدود ۵/۱ میلیون تن است. کانسارهای آهن ناریگان در یزد و چاه باشه در اصفهان حاوی حدود ۵ درصد منگنز هستند.

دیگرمعادن ایران عبارتند از معادن کائولین وخاک نسوز- معادن فلرسپات، دولومیت و سیلیس معادن فلورین، زرنیخ ومیکا- معادن زئولیت، بوکسیت وتالک، معادن بنتونیت، گل سفید ومنیزیت و… که هر کدام به نوبه خود در صنایع کشور تاثیر بسزایی دارند و گاها محصولات خود را به دلیل نداشتن تکنولوژی کافی به قیمات ناچیز بهخ خارج از کشور صادر می کنند که گاها بعضی از این مواد که به عنوان باطله هستند حاوی عناصر نادر خاک و… مثل استرانسیم، Th هستند که قیمت فوق العاده زیادی دارند.
در سالهای بعد از انقلاب و مخصوصا در یک دهه اخیر، معادن بسیاری کشف و مورد بهره برداری قرار گرفته است و یا با مطالعات زیاد توسعه یافته اند. در ایران شاید بتوان گفت که منابع معدنی بی انتهایی وجود دارد که شاید بتوان گفت فقط یک هزارم آنها کشف شده اند.

۱٫ بیرونیت( Birunite ): سیلیکات کلسیم و کربنات کلسیم آب‌دار

این کانی در سال ۱۹۵۷ میلادی کشف و به افتخار دانشمند ایرانی، ابوریحان بیرونی نام‌گذاری شد تا بزرگ‌داشتی بر پژوهش‌های وی درباره‌ی کانی‌ها و سنگ‌ها باشد.

۲٫ آویسنیت( Avicennite ): اکسید تالیوم و آهن

این کانی در سال ۱۹۵۸ میلادی کشف شد و به افتخار دانشمندایرانی، ابن سینا، نام‌ گذاری شد. ابن سینا نخستین طبقه‌بندی کانی‌ها را در کتاب شفا آورده است.

۳٫ تالمسیت( Talmessite ): آرسنات آب‌دار کلسیم، منیزیم و باریوم)

این کانی را باریان و هرپن در سال ۱۹۶۰ در معدن قدیمی تالمسی در کنار دهی به همین نام در انارک یزد کشف کردند و نام این معدن را بر آن گذاشتند. این کانی ویژگی فاوئورسان دارد و رنگ آن بی‌رنگ تا سبز می‌شود.

۴٫ ایرانیت( Iranite ): کرومات سرب آب‌دار

این کانی را باریان و هرپن در سال ۱۹۶۳ در یکی از معدن‌های قدیمی سه‌برز در شمال غربی انارک کشف کردند و نام ایرانیت را بر آن نهادند. این کانی زرد زعفرانی و دارای جلای شیشه‌ای، در پیرامون نایبندان نیز یافت می‌شود.

۵٫ خونیت( Khuniite ): کرومات سرب، روی و مس

این کانی را ادیب و اتمان در سال ۱۹۷۰ میلادی در معدن قدیمی خونی در شمال انارک کشف کردند. این کانی به کانی ایرانیت شباهت زیادی دارد، اما رنگ زرد آن به قهوه‌ای گرایش دارد.

۶٫ انارکیت( Anarakite ): کلرید بازی روی و مس

این کانی را ادیب و اتمان در سال ۱۹۷۲ در انارک کشف کردند و نام همین بخش را بر این کانی سبز رنگ نهادند.

۷٫ خادمیت( Khademite ): سولفات بازی و آب‌دار آلومینیوم

این کانی را باریان، برتلون و صدرزاده در ساغند یزد کشف کردند و به افتخار نصرالله خادم، ریاست آن زمان سازمان زمین‌شناسی ایران، نام‌گذاری کردند.

 کُنگلومِرا یا سنگ جوش (Conglomerate) از قطعات گرد و دانه درشتی تشکیل شده کخ اجزاء تشکیل دهنده آن دسته از سنگ‌های آواری که اندازه بزرگتر از ۲ میلی متر داشته باشند، اگر ده درصد ذرات سنگی ابعاد بیش از ۲ میلی متر داشته باشند آن سنگ را کنگلومرا می‌نامند. علت گرد و بدون زاویه بودن ذرات دراین است که قطعات متشکله آنها بوسیله آب یا عامل دیگری حمل شده‌اند ودر نتیجه زوایای آن‌ها از بین رفته است.

کاربرد کنگلومرا

۱- صنعت ساختمان سازی، سنگفرش کاری های درونی ساختمان، نماسازی داخل ساختمان، پلکان سازی

 ۲- هنرهای مذهبی، سنگفرش اماکن متبرکه

 ۳- تاسیسات شهری(سنگفرش میدانها، خیابانها، پروژه های شهرسازی، مبلمان کاری مراکز تجاری، اماکن اقامتی) – مجتمع های معماری تزئینی، گالریها، پله ها، گلدان ها، سنگفرشها، آبخوری ها، یادواره ها، نیمکت ها و انواع سنگفرشهای سنتی

 ۴- مرمت و بازسازی

 ۵- صنعتگری و بازسازی : بازار، لوازم سنگی . مبلمانی – هدایای تجملی

۶- کارهای هنری مانند مجسمه سازی، دکوراسیون منازل، کابینت آشپزخانه و غیره

 سنگ لوح ماده ای است که میلیون ها میلیون سال از عمرش می گذرد . این سنگ مربوط به زمانی است که ذرات رس ، به تدریج ، در اعماق دریاها و دریاچه ها فرو نشستند . آن گاه پس از ته نشین شدن،به مرور به صورت گل نرمی در آمده بعد هم کم کم سفت و سنگ گردیدند . چنین سنگی را سنگ رستی می نامند .

زمین همچنان دستخوش تغییرات شدید می بود تا روزی که ناگهان پوسته آن در قسمتی که سنگ رسی داشت، از جا بر آمد، بر اثر این رویداد، سنگ های رسی به صورت چین و چروک بر روی هم انباشتند، و سپس با فشار سنگ های دیگر خوب در هم فشرده شد، عاقبت سنگ لوح را به وجود آوردند. همان گونه که ذرات رس به تدریج در ته دریا می نشست و لایه لایه بر روی هم انباشته می شد، سنگ لوح نیز به صورت لایه لایه، شکل می گرفت.

سنگ لوح مصرف های گوناگون و زیادی دارد. نه تنها از آن تخته سیاه درست می کنند بلکه در سقف ساختمان ها، دستشویی چاهک و بسیاری جاهای دیگر نیز به کار می آید.

سنـگ لوح را از معادن رو باز و یا زیرزمینی، استخراج می کنند. نخست آن را در قطعه های بسیار بزرگی از جا می کَنند. بعد برای خارج کردن از معدن، آن ها را به صورت قطعه های کوچک تری در می آورند.

سپس نوبت شکافتن هر یک از این قطعه های کوچک می رسد. کارگران معدن قطعه ای را به ضخامت ۷ سانتی متر در نظر می گیرند، بعد قلم خود را بر روی آن نهاده، با یک ضربه ی محکم آن را صاف و یکپارچه از قطعه سنگ نخستین، جدا می سازند.

با تکرار این عمل، از قطعه سنگ نخستین حدود ۱۶ یا ۱۸ تخته سنگ در می آورند.

اکنـون اگر بخواهند در سقف ساختمانی کار بگذارند باید باز هم آن ها را بشکنند و تکه هایی به ضخامت ۵ میلی متر به دست آورند.

سنگ لوح به رنگ های گوناگونی است: سیاه، آبی، ارغوانی، قرمز، سبز و یا خاکستری، اختلاف رنگ بندی آن بستگی به مواد مختلفی دارد که قبلاً در خاک رس وجود داشته است. سیاهی رنگ سنگ لوح به خاطر مواد زنده ای است که در گل رس اصلی بوده و بعد به کربن تبدیل شده است.