معدن
عبارت است از محل پیدایش طبیعی یک ماده معدنی (فلزی یا غیرفلزی) که مورد اکتشاف و بهره برداری قرار گرفته است، ومعادل لاتین آن (Mine) میباشد.

تاریخچه
بهره برداری وکشف معادن و ذوب سنگ معدنها و استخراج فلزات از آنها به دوران باستان برمی گردد در مورد مس بعضی از باستان شناسان معتقدند که اولین بار مس در ایران شناخته و مورد استفاده قرار گرفته است. نمونه هایی ازسنگ معدن یافت شده در تل ابلیس در کرمان در حدود ۶۰۰۰ سال قدمت دارند. کهن ترین منطقه ای که آثار ذوب مس در آنجا به دست آمده در سیلک کاشان است. که قدیمی تر از تل ابلیس کرمان است.
مقدمه
سرزمین ما ایران به لحاظ داشتن پوسته ای ناهمگن وتاثیر حوادث مختلف زمین شناسی در شکل گیری آن، از نظر مواد معدنی، سرشار است چرا که تقریبا از تمامی مواد معدنی دنیا برخوردار است.

کانسارهای مهم ایران

کانسارهای مس
ایران به لحاظ مس از پتانسیل معدنی بسیار خوبی برخوردار است.  از مهمترین این کانسارها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
مس سرچشمه:
معدن مس  سرچشمه در ۵۰ کیلومتری جنوب شهرستان رفسنجان واقع شده است.  میزان ذخیره قطعی تا سال ۱۹۷۵ بالغ بر ۴۵۰ میلیون تن با عیار ۱۲/۱ درصد که تا یک میلیارد تن تخمین زده شده است. میزان ۹۲ میلیون تن ذخیره غنی شده با عیار متوسط ۹۹/۱ درصد نیز گزارش شده است. علاوه بر مس، عناصر مولیبدن، طلا ونقره این سیستم قابل ت.وجه است. عیار مولیبدن ۰۳/۰ درصد نقره ۱۰ گرم در تن و طلا ۳/۰ گرم در تن است.
کانسارهای سرب و روی:
در منطقه غرب ایران مرکزی، در حدود ۱۷۰ آثار کانی سازی مربوط به عناصر Pb- Zn- Fe- Ba از دوره کرتاسه تحتانی گزارش شده است که احتمالا همگی از نوع استراتی باند هستند و عبارتند از:
معدن سرب و روی انگوران
معدن سرب و روی انگوران در ۱۱۰ کیلومتری غرب شهرستان زنجام و در حومه ده دندی انگوران قرار دارد. ذخیره نوع توده ای در آهک و دولومیت قرار دارد. ذخیره قطعی این کانسار ۹ میلیون تن و ذخیره احتمالی آن ۱۳ میلیون تن گزارش شده است. عیار روی ۲۵ تا ۳۰ درصد و سرب ۳ تا ۶ درصد است.
معادن سرب و روی ایران کوه- کوشک و… از دیکر معادن مهم این کانسار هستند.
کانسارهای کرومیت
معادن فعال کرومیت در استانهای هرمزگان، کرمان وخراسان واقع شده اند. که بزرگترین آنها معدن کرومیت آسمینون واقع در استان هرمزگان در ۱۶۵ کیلومتری شمالی بندرعباس قرار دارد. و ذخیره قطعی آن ۰۰۰/۵۰۰/۳ و استخراج سالیانه آن ۰۰۰/۳۵تن است.
کانسارهای آهن ایران
کانسارهای آهن کشف شده ایران در استانهای یزد، خراسان، کرمان و استان مرکزی واقع شده اند. میزان ذخیره قطعی این کانسارها ۸/۱ میلیارد تن گزارش شده که بیش از ۹۰ درصد آن از نوع آذرین و اسکارن است.
کانسارهای آهن ناحیه زرند- بافق- ساغند:
مهمترین کانسارهای آهن کشف شده ایران در این ناحیه واقع شده اند. معادن مهم آهن این منطقه عبارتند از: چغارت، سه چاهون، چادرملو، زرند و چاه گز چندمنطقه که مراحل اکتشاف را می گذرانند عبارتند از میشروان، آنومالی شمالی، آنومالی B و ناریگان.

کانسارهای فسفات ایران
کانسارهای فسفات ایران از نظر سنی از جدید به قدیم به صورت زیر است:
• کانسارهای فسفات زون زاگرس (استانهای لرستان- خوزستان- فارس)
• کانسارهای فسفاته در البرز مرکزی و آذربایجان

معادن منگنز و خاک سرخ:
معادن منگنز فعال ایران در استانهای تهران، اصفهان ومرکزی واقع شده اند. میزان ذخیره قعی واحتمالی معادن منگنز فعال حدود ۵/۱ میلیون تن است. کانسارهای آهن ناریگان در یزد و چاه باشه در اصفهان حاوی حدود ۵ درصد منگنز هستند.

دیگرمعادن ایران عبارتند از معادن کائولین وخاک نسوز- معادن فلرسپات، دولومیت و سیلیس معادن فلورین، زرنیخ ومیکا- معادن زئولیت، بوکسیت وتالک، معادن بنتونیت، گل سفید ومنیزیت و… که هر کدام به نوبه خود در صنایع کشور تاثیر بسزایی دارند و گاها محصولات خود را به دلیل نداشتن تکنولوژی کافی به قیمات ناچیز بهخ خارج از کشور صادر می کنند که گاها بعضی از این مواد که به عنوان باطله هستند حاوی عناصر نادر خاک و… مثل استرانسیم، Th هستند که قیمت فوق العاده زیادی دارند.
در سالهای بعد از انقلاب و مخصوصا در یک دهه اخیر، معادن بسیاری کشف و مورد بهره برداری قرار گرفته است و یا با مطالعات زیاد توسعه یافته اند. در ایران شاید بتوان گفت که منابع معدنی بی انتهایی وجود دارد که شاید بتوان گفت فقط یک هزارم آنها کشف شده اند.