آنژیوپلاستی عروق کرونر(PCI )

بطور معمول داخل دیواره سرخرگها صاف و انعطاف پذیر است که امکان حرکت جریان خون را به راحتی فراهم میکند. اما گاهی با گذشت زمان تجمع باقیمانده ذرات چربی در داخل دیواره رگ منجر به تشکیل یک پلاک عروقی می شود.
زمانی که این روند (که آترواسکلروزیس نام دارد) دو سرخرگ کرونر را دربرگیرد ، نتیجه بیماری عروق کرونر خواهد بود.ادامه تشکیل این رسوب باقیماندههای چربی در دیواره عروق ، باعث باریکتر شدن سرخرگها شده و جریان خون کاهش مییابد.
این پلاکها میتوانند جریان خون سرخرگی را به حدی کاهش دهند که باعث آنژین یا حمله قلبی شوند.
برای جلوگیری از وقوع حمله قلبی ناشی از انسداد عروق امروزه روشهای تشخیصی و کارآمدی وجود دارد. یکی از مطمئنترین روشها برای تشخیص وجود گرفتگی در عروق کرونر آنژیوگرافی است.
در صورتی که فردی دچار آنژین صدری، درد در ناحیه قفسه سینه، تنگی آئورت یا نارسایی قلبی که علت آن مشخص نیست شده باشد معمولا متخصص قلب انجام عمل آنژیوگرافی را به او توصیه میکند.
به کمک آنژیوگرافی تعداد عروق کرونر مسدود شده، محل انسداد، و میزان آن مشخص میشود. آگاهی از این موارد به پزشک امکان میدهد نحوه درمان را تعیین کند.
پس از ابداع آنژیوگرافی کرونر و تشخیص دقیق میزان و محل درگیری عروق کرونر، روش های مختلفی جهت درمان آن ابداع گردید.
اولین درمان قطعی که برای بیماری فوق انجام شد، عمل جراحی باز و بای پس عروق کرونر بود تا این که در سال 1977 برای اولین بار یک پزشک سوئیسی با هدایت بالونی هم قطر با رگ کرونر یک بیمار دچار بیماری عروق کرون و باد کردن آن بالون، موفق به برطرف کردن تنگی آن رگ شد که در آنژیوگرافی مجدد که پس از مدتی انجام شد، باز بودن آن رگ اثبات گردید.
در آن سال ها که تنها از بالون جهت باز کردن عروق کرونر استفاده می شد، مسائل مختلفی نظیر پارگی لایه داخلی رگ و یا بازگشت فوری تنگی بروز می کرد که گاهی اوقات فاجعه بار بود.

به این دلیل محققان به فکر ابداع و کارگذاری فنر یا استنت(( (Stent) در داخل عروق کرونر افتادند. نتایج اولیه نشانگر کاهش واضح و قابل توجه عوارض فوق بود. اما مشکل جدیدی بروز کرد: پس از کارگذاری استنت در برخی از بیماران، در داخل استنت، به صورت حاد لخته خون ایجاد میشد که بیمار بایستی مجدداً به اتاق آنژیوگرافی برده و آنژیوپلاستی مجدد انجام می شد و گاهی نیز بیمار فوت می شد. لذا محققان علم پزشکی به فکر مصرف داروهایی افتادند که باعث کاهش بروز لخته خون می گردند نظیر افزایش میزان آسپیرین و تجویز تیکوپیدین یا لکوپیدوگرل پلاویکس.

با تجویز داروهای فوق، میزان بروز لخته بسیار کاهش یافت و لذا میزان موفقیت آنژیوپلاستی افزایش قابل توجهی پیدا کرد.
مشکل دیگری که پس از این مرحله بروز یافت ایجاد تنگی مجدد و تشکیل بافت اضافی در داخل استنت بود که در عرض 16- 14 هفته پس از گذاشتن استنت بروز می کرد.
با توجه به بافت تشکیل شده در این محل(شامل سلول های طبیعی داخل رگ که بیش از حد رشد کرده بودند) محققان به فکر استفاده از داروهایی بر روی استنت افتادند که مانع بروز این تنگی مجدد از طریق کاهش رشد سلولهای داخلی رگ گردد و لذا با استفاده از پلی مرهایی که داخل استنت کار گذاشته و دارو را به صورت تدریجی وارد رگ می کردند، به این امر نائل آمدند.
لذا استنتهای دارویی هوشمند باعث کاهش میزان بروز تنگی مجدد و کاهش نیاز به انجام مجدد آنژیوپلاستی ناشی از بروز تنگی مجدد یا جراحی در ماه های پس از آنژیوگرافی می شود.
البته این فوائد بیشتر در عروق باریک و تنگی های طویل رویت می گردد و توصیه می شود بیمار در مورد انتخاب نوع استنت(معمولی یا دارویی) نظم پزشک معالج خود را ملاک قرار دهد و از اصرار بی مورد به استفاده از استنت دارویی پرهیز نماید.
گاهی در مورد استنت های دارویی سوالاتی مطرح می شود و مقالاتی نیز نظیر تاثیر این نوع استنت ها بر روی طول عمر یا مرگ ومیر نگارش می گردد.
بایستی متذکر شوم که استنتهای دارویی باعث کاهش بروز تنگی مجدد در داخل استنت و کاهش انجام مجدد آنژیوپلاستی یا جراحی باز قلب می گردد و تاثیری در طول عمر و یا مرگ ومیر ندارد چرا که اصولا استنت های بدون دارو نیز مرگ و میر بسیار ناچیزی دارند.
اصولاً بیمارانی که در آن ها استنت های دارویی به کار رفته است، نباید با رویت مقالات فوق مضطرب شوند، چرا که اصولاً فلسفه تولید استنتهای دارویی، افزایش طول عمر نیست بلکه کاهش بروز تنگی مجدد در داخل استنت می باشد
چگونه آنژیوپلاستی انجام می شود ؟
- پزشک ناحیه ای کوچک در کشاله ران یا بازو را بی حس کرده و یک لوله کوچک را به داخل سرخرگ می راند . این امر دردی بیش از گرفتن خود برای یک آزمایش خون ندارد.
- یک لوله نازک پلاستیکی (کاتتر) به داخل سیستم سرخرگی رانده می شود تا به سیستم سرخرگ کروناری (قلبی)برسد .
- از طریق مشاهده در یک صفحه خاص اشعه ایکس، پزشک می تواند کاتتر را داخل سرخرگ جابجا نماید . سپس یک سیم بسیار نازک به داخل محل انسدادرانده می شود.درروی این سیم یک کاتتربایک بادکنک نازک وقابل اتساع درانتها،بداخل محل انسدادرانده می شود .
- بادکنک (بالون) متسع می شود و پلاک را به کناره ای رانده و سرخرگ را تحت فشار قرار می دهد تا باز شود و خون به شکل آسان تری جریان پیداکند.این عمل را بیش ازیک بار می توان انجام داد.
- دربرخی ازافرادیک لوله سیمی تحت عنوان استنت که به شکل محکم روی یک بادکنک خاص قرارداردبه داخل محل دچارانسدادرانده می شود.
- با متسع کردن بادکنک، استنت در مقابل دیواره های سرخرگ باز می شود. استنت در محل خود قفل می شود و به بازبودن سرخرگ کمک می کند .
- بالون و کاتتر ها بیرون آورده می شوند . اکنون سرخرگ بازبوده و قلب شما خون مورد نیاز خود را دریافت می کند .
فواید استفاده از استنت کدامند ؟
در برخی از بیماران، استنت میزان ابتلا به تنگی مجدد را که پس از آنژیوپلاستی بالونی یا سایر روشها ی انجام گرفته توسط کاتتر رخ می دهد، کاهش می دهد .
افرادیکه تحت آنژیوپلاستی و استنت گذاری قرار می گیرند، نسبت به افرایکه تحت عمل جراحی بای پس سرخرگ کروناری قرار می گیرند، بهبودی سریعتری دارند. هم چنین درد و احساس ناراحتی در آن ها کمتر است .
عوارض آنژیوپلاستی :
شایعترین عارضه آن خونریزی از محل رگ گیری (کشاله ران) است که با رعایت توصیه های شده پیشگیری می شود.
انسداد مجدد داخل استنت نیز مهم است.و به دو دلیل رخ می دهد: ۱) انسداد ناگهانی داخل استنت بدلیل تشکیل لخته با تحریک جسم خارجی (استنت فلزی )، که در استنت های داروئی طولانی مدت تر است. علائم آن درد سینه ناگهانی مثل سکته قلبی است که باید سریعا و بدون درنگ به بیمارستان مراجعه کرد . اتلاف وقت با امید بهبودی درد یا مصرف پرل زیر زبانی تی ان جیTNG)) به صلاح نیست.و با مصرف طولانی مدت و منظم روزانه آسپرین و کلوپیدوگرل (پلاویکس، اسویکس و …) قابل پیشگیری است. ۲) انسداد تدریجی و رشد اندوتلیوم عروق کرونری . که پدیده ای تدریجی بوده با درد سینه فعالیتی (آنژین) پیشرونده طی چندین ماه رخ مشخص می شود و در استنت های ساده غیر داروئی شایعتر از استنت های داروئی است
یکی از عوارض دیگر آنژیوپلاستی این است که اگر پزشک تبحر کافی نداشته باشد، طی فشاری که توسط بالون به رگ وارد می شود، رگ پاره می شود که البته در بیمارستان هایی که آنژیوپلاستی انجام می شود پزشک جراح قلب آماده است تا در صورت نیاز بیمار فورا به اتاق عمل انتقال یابد.
آیا ممکن است سرخرگهای استنت گذاری شده مجددا دچار تنگی شوند؟
در حدود یک سوم ازبیمارانی که تحت آنژیوپلاستی بدون استنت گذاری قرار می گیرند، سرخرگ مربوطه دوباره شروع به تنگ شدن در عرض چند ماه پس از عمل می نماید . این کاهش دوباره قطر، تنگی مجددنامیده می شود .

استنت به پیشگیری از این حالت کمک می کند. در سالهای اخیر پزشکان از استنت های جدیدی استفاده می کنندکه استنت های آغشته به دارونامیده می شوند . این استنت ها با دارویی پوشیده شده اند که مانع از بسته شدن مجدد عروق خونی می شوند. استنت هایی که با دارو پوشیده نشده اند، استنتهای لخت فلزی نامیده می شوند .
بسیار مهم است که افراددارای هرکدام از انواع استنت ، داروهای ضد پلاکت خود را درست طبق دستور پزشک مصرف نمایند.
اگر استنت کار نکند و سرخرگها دوباره بسته شوند، ممکن است انجام جراحی بای پس سرخرگ کروناری در شما ضروری باشد .
پس از یک عمل استنت گذاری چه احتیاطاتی باید صورت گیرد ؟
بیمارانی که تحت عمل استنت گذاری قرار گرفته اند می بایست از یک یا تعداد بیشتری از داروهای رقیق کننده خون استفاده کنند.
نمونه این داروها کلوپیدوگرل و آسپیرین هستند . این داروها به کاهش احتمال ایجاد لخته در استنت و انسداد سرخرگ کمک می کنند.
آسپیرین از نظر زمانی معمولابه صورت نامحدود مصرف می شود .
کلوپیدوگرل به مدت 12 ماه و یا شاید مدت طولانی تری پس از عمل (بسته به نوع استنت) مصرف می شود.
کلوپیدوگرل ممکن است سبب بروز عوارضی گردد، در نتیجه انجام دوره ای آزمایش خون صورت می گیرد . قطع نکردن این داروها به هر دلیلی بدون مشورت با متخصص قلبی که بیماری سرخرگ کروناری شما تحت درمان اوست، مهم می باشد .
در 4 هفته اول پس از استنت گذاری ، تصویربرداری بارزوناس مغناطیسی( MRI )نباید بدون تایید متخصص قلب صورت گیرد. البته ابزارهای شناسایی کننده فلز (مانند موارد موجود در فرودگاهها)اثری بر استنت ندارند .